Wat is overprikkeling en tips bij overprikkeling

Geschreven door: Ravi de Jong
Op: 16 jan 2024
Gezondheid en Lifestyle

Overprikkeling is erg vermoeiend en kan behoorlijk overweldigend zijn. Het is dus belangrijk om ook direct actie te ondernemen óf om maatregelen te nemen om minder snel overprikkeld te raken. Wat is overprikkeling nou precies? Dat leg ik je hier in dit blogartikel uit!

Wat is overprikkeling?

Prikkels zijn stukjes informatie die binnen komen via onze zintuigen. We kunnen prikkels zien, horen, voelen, ruiken, en proeven. Dit zijn externe prikkels. Je heb ook nog interne prikkels. Dat zijn pijn, gedachten, gevoelens en emoties. Je hersenen verwerken deze prikkels zonder dat jij dat in de gaten heb. Ze selecteren de informatie die belangrijk is en filteren de prikkels die niet belangrijk zijn. Bij overprikkeling worden prikkels niet goed verwerkt. Je kunt dan veel meer prikkels ervaren dan normaal of het kost meer moeite om prikkels te verwerken. 

Veel mensen met een neurologische aandoening hebben last van overprikkeling, maar ook mensen zonder een neurologische aandoening kunnen weleens overprikkeld zijn. Zoals na een periode van weinig activiteiten door een lockdown. De hersenen zijn daardoor gewend geraakt aan minder prikkels.

De gevoeligheid voor prikkels en hoe je daarmee omgaat, is bij iedereen verschillend. Dat heeft niets te maken met neurologische aandoening, er zijn nu eenmaal veel verschillen tussen mensen. Zo gaat de één graag naar een druk muziekfestival met harde muziek en veel mensen, terwijl de ander liever in het bos wandelt. 

Wat is een neurologische aandoening

Er kan heel veel vallen onder dit kopje. Van dementie tot autisme, van epilepsie tot ADHD en zo kan ik nog veel andere voorbeelden geven. Neurologische aandoeningen is een verzamelnaam voor een groep aandoeningen aan de hersenen. Er zijn ongeveer 600 neurologische aandoeningen. 

10 tips om je te helpen bij overprikkeling

1. Zoek de rust op

Het kan je nogal overvallen die overprikkeling. Ben je nou bijvoorbeeld op een feest, in de stad of op een andere plek, neem dan even een momentje voor jezelf. Ga even naar het toilet, zoek een rustige plek buiten of ga even naar een park waar minder mensen zijn.

Door je even af te zonderen en weer bij jezelf in te checken kan je weer wat meer tot rust komen. Je hoeft op zo’n moment niet in de menigte te blijven, of bang te zijn dat anderen het gek vinden dat je wegloopt. Denk aan jezelf en doe wat voor jou goed is.

2. Schud je even helemaal los

Deze tip kan aanvullen op tip 1 het kan heel fijn zijn om jezelf even helemaal los te schudden als je alleen bent. Dit is een van de makkelijkste manieren om stress en spanning los te laten en alles even van je af te schudden. Schud één voor één je armen en je benen, spring een paar keer op en neer en beweeg je hele lijf. Het klinkt misschien stom, maar het helpt echt. Probeer het maar eens ;).

3. Focus op je ademhaling

Je kan door overprikkeling last krijgen van stress. Met gevolg dat je hartslag omhooggaat en je lichaam gespannen wordt. Je zou om dit te verminderen een ademhalingsoefeningen  proberen. Richt je  volledige aandacht op je ademhaling(lukt dat niet ook niet erg probeer het gewoon); adem rustig in door je neus, en uit door je mond. Adem je rustiger dat is het een signaal voor je lichaam dat er geen gevaar is en zal het sneller weer tot rust komen. Daarnaast is dit een mooi momentje om even tot jezelf te komen. Dit kun je doen als je op het toilet zit, als je even op een rustig plekje bent afgezonderd of gewoon op de plek waar je bent.

4. Schrijf op wat er in je omgaat

Ben je weer huis na een drukke dag vol met prikkels? Neem een notitieboekje en schrijf daarin op wat je die dag gedaan hebt. Door je dit te doen kan het je helpen om je emoties en gedachten te uiten en op een rijtje te zetten. Dat geeft rust want dan zet je het letterlijk uit je hoofd. Daarbij werkt dit prettig om alles te verwerken en los te laten.

5. Neem naderhand voldoende tijd voor jezelf

Als je overprikkeld ben of geweest bent is het heel belangrijk om volgende dagen voldoende tijd te nemen voor je zelf. Het kan wel even duren voor dat je hersteld bent van het overweldigende moment. Je hebt tijd nodig om tot rust te komen. Door jezelf deze rust te gunnen zul je merken dat je sneller herstelt van overprikkeling.

6. Onderneem actie bij het eerste signaal

Als je overprikkeld raakt ga daarna eens bedenken wat waren nou de eerste signalen. Ook is het verstandig om je in te lezen in overprikkeling en de signalen leert kennen. Als je door heb welke signalen aangeven dat het te veel wordt kun je in het vervolg bij de eerste signalen van overprikkeling direct actie ondernemen. Hoe langer je wacht, hoe lastiger het wordt. Door direct actie te ondernemen kun je de gevolgen van overprikkeling wat beperken en ervoor zorgen dat het niet nog erger wordt.

7. Leg de focus op jezelf

Als je overprikkeld bent kan het er voor zorgen dat je onbewust je hele omgeving in de gaten wilt houden. Dit komt doordat overprikkeling gepaard gaat met een stressreactie van het lichaam en stress = mogelijk gevaar = focus op omgeving. Je krijgt hier alleen nog maar meer prikkels binnen wat het alleen maar erger kan maken. Daarom is het slim om de focus voornamelijk op jezelf te leggen en minder bezig te zijn met de omgeving. Lukt focussen op jezelf niet en heb je iemand in je omgeving die belangrijk voor je is focus dan op die persoon dat kan ook al helpen.

8. Probeer positief te blijven

Hoe positiever je in het leven staat, hoe meer je kunt handelen. Als je overprikkeld raakt en dan ook nog heel negatief bent (‘ik kan dit niet aan’, ‘waarom overkomt mij dit nu?’, ‘ik wil dit helemaal niet!’) kan de situatie nog zwaarder worden.
Probeer je gedachten positief te houden en te kijken naar welke mogelijkheden en oplossingen er zijn, hiermee maak je het net wat draaglijker voor jezelf.

9. Visualiseer een bal om je heen

Het klinkt misschien heel raar en zweverig, maar het kan echt erg prettig zijn om een bal om je heen te visualiseren die jou afsluit van de rest van de wereld. Zorg dat je stevig op de grond staat zodat je goed geaard bent, en zie voor je hoe er een bal om jouw lichaam komt die je beschermt tegen alle prikkels en energieën om je heen.

10. Kies heel bewust voor jezelf

Merk je nou dat het teveel wordt? Kies dan voor jezelf, wees niet te streng voor jezelf. Je hoeft niet op een verjaardag te blijven omdat je vind dat dat moet. Je hoeft niet in de stad te blijven omdat je daar nu eenmaal bent met een vriend(in). En je hoeft ook niet in een menigte te blijven als je hele systeem schreeuwt om rust.

Kies voor jezelf: ga naar huis als dat voor jou beter is, zonder je even af als je dat nodig hebt, doe precies waar JIJ op dat moment behoefte aan hebt. Zonder je schuldig te voelen en zonder rekening met anderen te houden. Jouw belangrijkste taak is om goed voor jezelf te zorgen en dat doe je alleen door te kiezen voor dat wat voor jou het beste is.

Tips bij overprikkeling: wat helpt jou?

Wat ook belangrijk is, is om zulke lastige situaties te zien als leermomenten en niet als stom of mislukt. Je leert onwijs veel van momenten dat je overprikkeld raakt: je weet nu wat je beter niet kunt doen en hoe je het de volgende keer anders kunt aanpakken. Ook daarom kan het gunstig zijn om alles op te schrijven, het helpt je ontdekken waar jouw grenzen liggen en wat voor jou wel of niet haalbaar is.

Het kan daarbij ook zo zijn, dat je het ene moment meer kan hebben dan het andere moment. Als je veel pijn hebt, niet lekker in je vel zit of erg moe bent is de kans groot dat je sneller overprikkeld raakt. Door te ontdekken wat jou helpt op zo’n moment kun je sneller schakelen en de gevolgen beperken.

Over Ravi de Jong